Kadra XIX
phm. Antoni Kwarciak
„Lis Stanowczy”
Antoni Czesław Kwarciak (1919–1997), mgr inż. geodezji, ochotnik kampanii wrześniowej 1939 r., podharcmistrz.
Urodzony 18 października 1919 r. w Krakowie, jako syn Stanisława (zm. 1946, malarza) i Stanisławy z d. Gwóźdź (zm. 1945, pracownicy Zakładów Tytoniowych). Miał siostrę Kamilę (1913–1970, absolwentkę. Szkoły Handlowej, prac. Huty im. Lenina, zamężną Sikora). Ukończył Szkołę Podstawową im. króla Stefana Batorego, a następnie uczęszczał do Gimnazjum Elektrycznego Państwowej Szkoły Przemysłowej. W tym czasie wstąpił do 19. Krakowskiej Drużyny Harcerzy im. Żwirki i Wigury, gdzie był zastępowym i przybocznym. Należał do Sodalicji Mariańskiej. Na początku sierpnia 1939 r., jako uczeń IV klasy Państwowej Szkoły Przemysłowej i członek szkolnej drużyny PW został wezwany przez dyrekcję szkoły do zgłoszenia się do punktu zbornego PW znajdującego się w hali sportowej przy ul. Zwierzynieckiej. Tam zgłaszający się zostali podzieleni na 20-osobowe plutony junaków PW z przydziałem do wykonywania określonych zadań. Zaopatrzono ich w mundury i maski przeciwgazowe, uzbrojono w mausery. Plutony junaków weszły w skład 20. pp Ziemi Krakowskiej jako kompania wartownicza. Pierwszym ich zadaniem było kopanie rowów przeciwlotniczych na plantach krakowskich. Następnie pełnili służbę wartowniczą w placówkach wojskowych w fortach w Dłubni, Mistrzejowicach i na Pasterniku. Zadania te wykonywali do 30 sierpnia 1939 r.
1 września 1939 r., po pierwszym nalocie, jego pluton wyruszył do Tamowa w celu zarejestrowania się w Rejonowej Komisji Uzupełnień (RKU), która opuściła już Kraków. Pociągiem towarowym dotarł do stacji Podłęże, gdzie dołączył do oddziałów wojskowych maszerujących w kierunku wschodnim. Z Podłęża przez Niepołomice, z przeprawami wpław przez Rabę i Dunajec, dotarł do Żabna, gdzie pluton dołączył do oddziału broniącego ogniem ckm odcinka drogi. Po wymianie ognia oddział wycofał się do lasu, następnie z Żabna przez Radomyśl przeszedł do Puszczy Sandomierskiej, a następnie do Mielca. Przez Kolbuszową, Raniżów, Sokołów, bombardowani i ostrzeliwani przez Luftwaffe dotarli do Leżajska, gdzie przeżyli kolejny nalot. Maszerując nocami, dotarł do Narola, na skraju Puszczy Solskiej, gdzie odbywał się trzydniowy pojedynek artyleryjski. W marszu na wschód dotarł do obozowiska grupy oficerów, którzy bezskutecznie przekonywali junaków do powrotu do Krakowa. W czasie jazdy podwodami natknęli się na zwiad niemiecki złożony z dwóch motocykli, który zlikwidowali. Jadącą za nim kolumnę czołgów udało im się wyminąć. Uzyskawszy informację, że Rawa Ruska jest już zajęta przez wojska niemieckie, skręcili na południe, w kierunku linii kolejowej Kraków-Lwów. Po drodze zakopali broń. Niedługo potem zostali zatrzymani przez żołnierzy Wehrmachtu i osadzeni w obozie jenieckim, a którego uciekli i przez Jaworów dotarli do Sądowej Wiszni, skąd pociągiem pojechali do Lwowa. Do miasta dotarli tuż przed jego kapitulacją. Po demobilizacji ruszył w stronę Krakowa, przez granicę na Sanie przeszedł w przebraniu cieśli budującego most. Do Krakowa wrócił 10 października 1939 r. W 1943 r. ukończył Szkołę Techniczną Akademii Górniczej na Krzemionkach w Krakowie, która realizowała także program tajnego nauczania. Po odbytych w latach 1945−1950 studiach na Politechnice Krakowskiej uzyskał dyplom mgr. inż. geodezji. W latach 1950−1953 pracował w Dyrekcji Budowy Miasta Nowa Huta. W 1953 r. otrzymał stopień chorążego rez., a w 1962 r. został mianowany podporucznikiem. Od 1954 r. był zatrudniony w Biurze Projektów „Miastoprojekt” Kraków na stanowisku starszego projektanta dróg. Od 1971 r. pracował w biurze projektów Budownictwa Przemysłowego na podobnym stanowisku. Od 1979 r. uczestniczył w pracach inżynieryjno-technicznych przy odbudowie kopca J. Piłsudskiego, był członkiem Komitetu Opieki nad Kopcem J. Piłsudskiego. W 1980 r. zaangażował się w tworzenie NSZZ „Solidarność” w Biurze Projektów Budownictwa Przemysłowego Kraków-Łęg. W 1987 r. przeszedł na emeryturę.
Od 1980 r. współpracował z duszpasterstwem harcerskim. Był przybocznym Kręgu Instruktorskiego w Szczepie „Słonecznych Dróg” (1984), jednym z instruktorów którzy reaktywowali Szczep „Gwiaździstego Szlaku” (1985) oraz instruktorem Inspektoratu Lotniczego Komendy Chorągwi (1988). Następnie działał w 19. Krakowskiej Lotniczej Drużynie Harcerzy ZHR „Ptaki Polskie”, gdzie uzyskał stopień podharcmistrza, a także został przyjęty do Kręgu Puszczańskiego „Czarnego Dębu”, otrzymując miano „Lis Stanowczy”. Otrzymał Honorowe Odznaczenie Szczepów Lotniczych – 13 V 1981.
Od 1957 r. był członkiem PTTK i przodownikiem Górskiej Odznaki Turystycznej, należał także do Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji, Towarzystwa Miłośników Astronomii i Krakowskiego Towarzystwa Fotograficznego.
Od 14 października 1950 r. był żonaty z Heleną Płażek (ur. 1923, mgr farmacji). Miał córkę Barbarę (ur. 1953, mgr inż. architekta, zamężną Bator) oraz syna Jacka (ur. 1955, pracownika firmy „Bayer”, zamieszkałego w Niemczech).
Zmarł 6 września 1997 r. w Krakowie, został pochowany z harcerskim ceremoniałem na cmentarzu Rakowickim (kw. 13, rz. wsch. gr. 15).
hm. Krzysztof Wojtycza
Źródła: Na podstawie biogramu Katarzyny Grabowskiej opublikowanego [w:] Małopolskim słowniku biograficznym uczestników działań niepodległościowych 1939-1956, [red.] Gąsiorowski T., Kuler A., Zagórski A., t. 10, s. 88-89. |